Gözün Fonksiyonel Gelişimi


Göz do­ğu­mu ta­ki­ben haf­ta­lar ve ay­lar için­de çok hız­lı mor­fo­lo­jik ve fonk­si­yo­nel ge­liş­me­le­re sah­ne ol­mak­ta­dır. Bu hız­lı de­ği­şim es­na­sın­da ki­mi za­man he­kim nor­mal ve anor­ma­li ayırt et­me du­ru­mun­da ka­la­bi­lir. Pa­to­lo­jik du­rum­la­ra er­ken mü­da­ha­le­nin ro­lü fonk­si­yo­nel açı­dan gör­me ge­liş­me­si için çok kri­tik öne­me sa­hip­tir. Bu ba­kım­dan ba­zı nor­mal ge­li­şim kri­ter­le­ri göz­den ge­çi­ril­me­li­dir (Tablo 1-3).

Göz ve Görmenin Fonksiyonel Gelişimi *
 30 hf Işık reaksiyonu mevcut
Parlak ışıkla kapak kapama
 34 hf Vestibüler göz hareketlerinin iyi gelişmesi
 Doğumda Görsel fiksasyon mevcudiyeti

Optokinetik nistagmus
Konjuge horizontal bakışın iyi gelişmesi
Göz çapının %70 erişkin düzeyine gelmesi
Kornea çapının %80 erişkin düzeyine gelmesi
 1 ay
Işık refleksinin iyi gelişmesi
Gözlerin stabil olarak paralel hareket etmesi
 2–5 ay Görsel tehditte kırpma refleksi
 2 ay
Fiksasyonun iyi gelişmesi
Konjuge vertikal bakışın iyi gelişmesi
 3 ay Görsel takipin iyi gelişmesi
 4 ay
Fovea diferansiyasyonunun tamamlanması
Renkli görmenin tamamlanması
Akomodasyonun iyi gelişmesi
 6 ay
Füzyonel konverjansın iyi gelişmesi
Stereopsisin iyi gelişmesi
VEP erişkin düzeyinde görme keskinliği
İris stroma pigmentasyonunun tamamlanması
 7 ay–2 yaş Optik sinir miyelinizasyonunun tamamlanması
 1 yaş Kornea çapının %95 erişkin düzeyine gelmesi
 2 yaş
Teller testi ile erişkin düzeyinde görme keskinliği
Snellen testi erişkin düzeyinde görme keskinliği
 3 yaş Göz çapının %95 erişkin düzeyine gelmesi
 7 yaş
Titmus stereopsisin erişkin düzeyine ulaşması
 10 yaş Monoküler deprivasyon için kritik period sonu

*Greenwald MJ. Pediatr Clin North Am 30:977,1983’den uyarlanmıştır.

Işık re­ak­si­yo­nu ve par­lak ışık­la göz ka­pa­ma 30. haf­ta­dan son­ra mev­cut­tur, fa­kat ışık re­ak­si­yo­nu 1. ay­da tam ola­rak ge­li­şir. Göz kırp­ma ref­lek­si gla­bel­la­ya par­mak ucuy­la vu­ru­lun­ca 32. haf­ta­da %25, term­de ise %90 ora­nın­da mev­cut­tur. Post­kon­sep­si­yo­nel 25. haf­ta­da par­lak ışı­ğa tüm ye­ni­do­ğan­lar göz kır­par­ken, ba­zen 33. haf­ta­ya ka­dar bu ref­lek­sin alı­na­bil­me­si için ışı­ğın şid­de­ti­ni çok ar­tır­mak ge­rek­mek­te­dir.

Gör­me do­ğum­da mev­cut ol­mak­la bir­lik­te, be­be­ğin an­ne­si­nin yü­zü­ne bak­ma­sı 2. ay­da be­lir­gin­le­şir. Be­bek ci­sim­le­ri 3. ay­dan iti­ba­ren ta­kip et­me­ye baş­lar. Gör­me kes­kin­li­ği VEP ile öl­çül­dü­ğün­de 6. ay­da, Tel­ler fik­sas­yon ter­ci­hi tes­ti ile öl­çül­dü­ğün­de 2. yaşta eriş­kin dü­ze­yi­ne ulaş­mak­ta­dır. Ves­ti­bü­ler göz ref­lek­si 34. haf­ta­da ge­liş­miş­tir, bu ne­den­le ye­ni­do­ğan­da op­to­ki­ne­tik nis­tag­mus ile gör­me kes­kin­li­ği test edi­le­bi­lir.

Göz ha­re­ket­le­ri­nin kon­tro­lü se­re­bel­lar, be­yin sa­pı ve ves­ti­bü­ler gir­di­ye bağ­lı ola­rak sup­ra­nük­le­er göz ha­re­ke­ti sis­tem­le­ri­nin ge­li­şi­mi­ne bağ­lı­dır. Göz ha­re­ket­le­rin­den kon­ju­ge ho­ri­zon­tal ba­kış do­ğum­da iyi ge­liş­miş­tir, an­cak kon­ju­ge ver­ti­kal ba­kı­şın ge­liş­me­si 2 ay sü­re­bi­lir. Gör­me ek­sen­le­ri­nin pa­ra­lel ha­le gel­me­si 2 ayı bu­la­bi­lir, füz­yo­nel kon­ver­jans ise 6 ay­da ge­li­şir.

Ako­mo­das­yon ce­va­bı 1. ay­da baş­lar 4. aya ka­dar ge­li­şi­mi ya­vaş­tır. Ako­mo­das­yon ce­va­bı­nın sa­bit ol­ma­ma­sı ne­de­niy­le, Brück­ner tes­ti pren­si­bi­ne da­ya­nan “pho­tos­cree­ning” gör­me ta­ra­ma test­le­ri 8 ay­dan kü­çük be­bek­ler­de ya­nıl­tı­cı ola­bil­mek­te­dir.

Be­bek­te san­tral gör­me­yi sağ­la­ya­cak olan fo­ve­a ge­li­şi­mi 4. ay­da ta­mam­la­nır­ken, op­tik si­nir mi­ye­li­ni­zas­yo­nu 7 ay-2 yaş ara­sın­da en faz­la­dır. Bi­no­kü­ler gör­me sis­te­mi­nin fonk­si­yo­nel öl­çü­tü olan ste­re­op­sis 6. ay­da iyi ge­liş­miş­tir.

Ço­cuk­lar­da 10 ya­şı­na ka­dar her­han­gi bir ne­den­le bir ve­ya iki gö­zün­de bir sü­re için gör­me aza­lır­sa ka­lı­cı dep­ri­vas­yon amb­li­yo­pi­si or­ta­ya çı­ka­bil­mek­te­dir. Ye­ni­do­ğan­da mev­cut gör­me bo­zuk­lu­ğunun ka­lı­cı dep­ri­vas­yon amb­li­yo­pi­si­ne yol aç­ma­dan dü­zel­ti­le­bil­me­si için ilk 3 ay­da mü­da­ha­le edil­me­si ge­rek­mek­te­dir. Anor­mal gör­me ge­li­şi­mi için kri­tik dö­nem 3 ay­dır, gör­me sis­te­mi­nin es­nek­li­ği ise 12 yı­la ka­dar de­vam eder.