Göz yüzey ektodermi, nöral ektoderm ve mezodermden gelişir. Nöral krest hücreleri de gözün gelişimine büyük oranda katkıda bulunurlar. Altı haftalık embriyoda göz dokuları ve beyin diğer sistemlere göre daha ileri gelişim aşamasına ulaşmışlardır. Bu nedenle ilk trimesterdeki teratojenik faktörler oküler gelişimi ciddi olarak etkiler.
Birinci Ay
Birinci ayın sonuna doğru (22. gün) göz ilk olarak önbeyinin iç kısmında iki küçük çukurluk olarak farkedilir. Bu çukurluklar giderek genişleyerek optik vezikülü oluştururlar. Nöral krest hücreleri tarafından çevrelenen optik vezikül 27. günde yüzey ektodermine değerek bu alanın lens plağı olarak farklılaşmasını sağlar. Otuzuncu günde ise hem lens plağı hem de optik vezikülde geriye doğru bir çöküntü (invajinasyon) başlar.
Optik ve lens veziküllerinin invajinasyonu ikinci ayda tamamlanır. Optik vezikülün alt kısmında ön beyine kadar uzanan ve embriyonik yarık olarak bilinen bir çöküntü oluşur. Embriyonik yarık kendi vasküler sistemleri gelişinceye kadar göz içi yapılarının beslenmesinden sorumlu olan hyaloid arterin geçişine izin verir. Görevini tamamlayan embriyonik yarık 5. ve 7. haftalar arasında ekvator bölgesinden başlayarak kapanır. Bu kapanmanın yetersiz olması kolobom olarak bilinen konjenital anomaliye neden olur.
İkinci Ay
İkinci ayda, retina hücreleri nükleer ve marjinal zonlar halinde farklılaşır. Retina pigment epitelinde pigment granülleri belirir, gangliyon hücrelerinin aksonları optik sinire ulaşır. Lens epitel hücrelerinin proliferasyonuyla oluşan primer lens lifleri lens vezikülü kavitesini doldurur. Hyaloid sistemi avasküler olan sekonder vitreus sarar. Optik vezikülü çevreleyen nöral krest hücrelerinden koroid damarları gelişir. Kornea epiteli ile lens arasına göçen nöral krest kaynaklı mezenkimal hücrelerden kornea endoteli ve stroması oluşur. Lateral rektus ve superior oblik kaslarının primordiaları belirir. Yüzey ektoderminden kapak katlantıları gelişmeye başlar.
Üçüncü Ay
Üçüncü ayda retinada fotoreseptör hücrelerinin öncüleri meydana gelir. Nöral krest hücrelerinin yoğunlaşmasıyla sklera oluşur. Optik vezikülün ön kısmındaki nöroektoderm ve nöral krest kaynaklı hücrelerden siliyer cisim gelişir. Lens ekvatorundaki hücrelerden kaynaklanan sekonder lens lifleri nükleer bir yay şeklinde primer nükleusu sarar. Korneada kollajen sentezinin başlamasıyla kornea kalınlaşır. Alt ve üst gözkapağı katlantıları karşılaşarak birbiriyle birleşir.
Dördüncü Ay
Dördüncü ayda optik disk hizasında hyaloid arterden gelişen primitif damarlar retina sinir lifi tabakasına girer. Hyaloid sistem ise regrese olmaya başlar. Aköz hümörün sentezinden sorumlu olan siliyer prosesler ile drenajını sağlayan trabekulum ve Schlemm kanalı gelişmeye başlar.
Beşinci Ay
Beşinci ayda fotoreseptör iç segmentleri ve koroid katmanları oluşur. Ön kamara açı bölgesinde trabekulum kanalize olmaya devam eder. Kornea ve konjonktivayı keratinizasyondan korumak amacıyla üçüncü ayda birbiriyle birleşen alt ve üst gözkapağı tekrar ayrılır.
Altıncı Ay
Altıncı ayda gangliyon hücreleri makulada yoğunlaşır. İris dilatatör kası meydana gelir. Koroid gelişimi büyük oranda tamamlanır.
Yedinci Ay
Yedinci ayda fotoreseptör dış segmentleri meydana gelir. Gangliyon hücre tabakasının incelmesiyle fovea makulada bir çöküntü olarak farkedilir. Koroidde pigment sentezi başlar. Siliyer kasın sirküler komponenti gelişmeye başlar.
Sekizinci Ay
Sekizinci ayda iris sfinkter kası meydana gelir. Açı elemanlarının gelişimi tamamlanır. Hyaloid sistem regrese olmaya başlar. Optik kiazmadan başlayarak distale doğru ilerleyen optik sinirin miyelinizasyonu lamina kribrozaya ulaşır. Pupiller membran rezorbe olur. Retina damarları nazalde perifere ulaşmıştır, temporalde perifere ulaşması ise 1-2 ay sonra tamamlanır. Vaskülarizasyonun tam olarak olgunlaşması doğumdan sonra 3-4 haftaya kadar devam eder. Bu nedenle yenidoğanda retina çeşitli gelişimsel bozukluklara karşı hassastır.
© 2022 PROF. DR. E.CUMHUR ŞENER. All Rights Reserved Designed by | OXIT BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ