Göz doğumu takiben haftalar ve aylar içinde çok hızlı morfolojik ve fonksiyonel gelişmelere sahne olmaktadır. Bu hızlı değişim esnasında kimi zaman hekim normal ve anormali ayırt etme durumunda kalabilir. Patolojik durumlara erken müdahalenin rolü fonksiyonel açıdan görme gelişmesi için çok kritik öneme sahiptir. Bu bakımdan bazı normal gelişim kriterleri gözden geçirilmelidir (Tablo 1-3).
Göz ve Görmenin Fonksiyonel Gelişimi * | |
30 hf | Işık reaksiyonu mevcut |
Parlak ışıkla kapak kapama | |
34 hf | Vestibüler göz hareketlerinin iyi gelişmesi |
Doğumda | Görsel fiksasyon mevcudiyeti
Optokinetik nistagmus
Konjuge horizontal bakışın iyi gelişmesi
Göz çapının %70 erişkin düzeyine gelmesi
Kornea çapının %80 erişkin düzeyine gelmesi
|
1 ay |
Işık refleksinin iyi gelişmesi
Gözlerin stabil olarak paralel hareket etmesi
|
2–5 ay | Görsel tehditte kırpma refleksi |
2 ay |
Fiksasyonun iyi gelişmesi
Konjuge vertikal bakışın iyi gelişmesi
|
3 ay | Görsel takipin iyi gelişmesi |
4 ay |
Fovea diferansiyasyonunun tamamlanması
Renkli görmenin tamamlanması
Akomodasyonun iyi gelişmesi
|
6 ay |
Füzyonel konverjansın iyi gelişmesi
Stereopsisin iyi gelişmesi
VEP erişkin düzeyinde görme keskinliği
İris stroma pigmentasyonunun tamamlanması
|
7 ay–2 yaş | Optik sinir miyelinizasyonunun tamamlanması |
1 yaş | Kornea çapının %95 erişkin düzeyine gelmesi |
2 yaş |
Teller testi ile erişkin düzeyinde görme keskinliği
Snellen testi erişkin düzeyinde görme keskinliği
|
3 yaş | Göz çapının %95 erişkin düzeyine gelmesi |
7 yaş |
Titmus stereopsisin erişkin düzeyine ulaşması
|
10 yaş | Monoküler deprivasyon için kritik period sonu |
*Greenwald MJ. Pediatr Clin North Am 30:977,1983’den uyarlanmıştır.
Işık reaksiyonu ve parlak ışıkla göz kapama 30. haftadan sonra mevcuttur, fakat ışık reaksiyonu 1. ayda tam olarak gelişir. Göz kırpma refleksi glabellaya parmak ucuyla vurulunca 32. haftada %25, termde ise %90 oranında mevcuttur. Postkonsepsiyonel 25. haftada parlak ışığa tüm yenidoğanlar göz kırparken, bazen 33. haftaya kadar bu refleksin alınabilmesi için ışığın şiddetini çok artırmak gerekmektedir.
Görme doğumda mevcut olmakla birlikte, bebeğin annesinin yüzüne bakması 2. ayda belirginleşir. Bebek cisimleri 3. aydan itibaren takip etmeye başlar. Görme keskinliği VEP ile ölçüldüğünde 6. ayda, Teller fiksasyon tercihi testi ile ölçüldüğünde 2. yaşta erişkin düzeyine ulaşmaktadır. Vestibüler göz refleksi 34. haftada gelişmiştir, bu nedenle yenidoğanda optokinetik nistagmus ile görme keskinliği test edilebilir.
Göz hareketlerinin kontrolü serebellar, beyin sapı ve vestibüler girdiye bağlı olarak supranükleer göz hareketi sistemlerinin gelişimine bağlıdır. Göz hareketlerinden konjuge horizontal bakış doğumda iyi gelişmiştir, ancak konjuge vertikal bakışın gelişmesi 2 ay sürebilir. Görme eksenlerinin paralel hale gelmesi 2 ayı bulabilir, füzyonel konverjans ise 6 ayda gelişir.
Akomodasyon cevabı 1. ayda başlar 4. aya kadar gelişimi yavaştır. Akomodasyon cevabının sabit olmaması nedeniyle, Brückner testi prensibine dayanan “photoscreening” görme tarama testleri 8 aydan küçük bebeklerde yanıltıcı olabilmektedir.
Bebekte santral görmeyi sağlayacak olan fovea gelişimi 4. ayda tamamlanırken, optik sinir miyelinizasyonu 7 ay-2 yaş arasında en fazladır. Binoküler görme sisteminin fonksiyonel ölçütü olan stereopsis 6. ayda iyi gelişmiştir.
Çocuklarda 10 yaşına kadar herhangi bir nedenle bir veya iki gözünde bir süre için görme azalırsa kalıcı deprivasyon ambliyopisi ortaya çıkabilmektedir. Yenidoğanda mevcut görme bozukluğunun kalıcı deprivasyon ambliyopisine yol açmadan düzeltilebilmesi için ilk 3 ayda müdahale edilmesi gerekmektedir. Anormal görme gelişimi için kritik dönem 3 aydır, görme sisteminin esnekliği ise 12 yıla kadar devam eder.
© 2022 PROF. DR. E.CUMHUR ŞENER. All Rights Reserved Designed by | OXIT BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ