İnfantta Gözün Fiziksel Özellikleri
Orbita
Orbita gelişimi hem kozmetik açıdan hem de göz ve beyin gelişimini etkileyebileceği için çocuk hekimi ve oftalmolog tarafından dikkatle değerlendirilmelidir. Optik kanalın yetersiz gelişimi optik sinire zarar verebilir. Ayrıca göz küresinin olmaması veya gelişmemesi diğer orbita dokularının da yetersiz gelişimine neden olur. Bu nedenle mikroftalmi veya anoftalmide hayatın ilk birkaç haftasında protez yerleştirilmesi ve protezin sık aralıklarla büyütülmesi gerekmektedir. Çok sığ bir orbita kapakların dönmesine, proptozise veya ekzotropyaya yol açabilir.
Tablo 1 Yenidoğanda Gözün Fiziksel Gelişimi (*=mm, **=dioptri)§
Yaş Sagital Uzunluk* Kornea Çapı* Lens** Refraksiyon**
Konsepsiyonal
36. hf 16.1 9.2 - 0.3
term 17.3 9.9 34.4 0.5
Postnatal
6.ay 18.2 - - 0.9
12.ay 20.6 11.1 28 0.9
Erişkin 23 11.5 20 -
§Isenberg SJ. Physical and refractive characteristics of the eye at birth and during infancy. In: Isenberg SJ, editor. The eye in infancy. 2nd edition. St. Louis: Mosby;1994;p.36-51’den uyarlanmıştır.
Gestasyonel 6. ay ile doğum sonrası 18. aylar arasında orbitanın kemik yapısı hızla şekil ve çap değiştirir. Doğumda yuvarlak olan orbita sınırlarının puberteden sonra vertikal çapı belirgin olarak artar. Yenidoğanda, kafatası merkezine göre orbitalar arası açı 115° iken erişkinde 90° yerleşimlidir. Bir çalışmada yenidoğanda iki göz arası mesafe ortalama 21 mm olarak bulunmuştur. Prematür doğan bebeklerde “(0.47 x gestasyon haftası) + 3.3” formülü kullanılarak hiper veya hipotelorizmin eşlik ettiği kranyofasiyal sendromlar saptanabilmektedir.
Gestasyonun son 10-14 haftasında palpebral fissür yaklaşık 5 mm genişler. Türklerde palpebral fissür siyah ırk, Fransız ve Porto Riko’lulara göre 1-2 mm daha dardır.
Göz Küresi
Göz doğumda en iyi gelişmiş olan organlardan birisidir. Doğumdan sonra en hızlı ilk bir senede gelişerek sagital uzunluğu 6. ayda 18 mm, 12. ayda ise 20.5 mm’ye ulaşır. Daha sonra puberteye kadar gelişimi yavaşlar.
Kornea
Kornea çapının belirlenmesi infantil glokom veya mikroftalmi gibi göz hastalıklarının tanısında çok kritiktir. Makro veya mikrokornea denilebilmesi için kornea çapının ortalamadan 2 standart sapma farklı olması gerekmektedir. Term bir bebekte kornea çapının 9.0 mm’den küçük olması mikrokornea, 11.0 mm’den büyük olması makrokorneaya işaret eder (Bkz Bölüm 3). Yenidoğanda kornea çapı en iyi ağırlık ile ilişkili olup şu formülle değerlendirilebilir; [Kornea Çapı (mm) = (0.0014 x ağırlık (gr)) + 6.3]
Ekstraoküler Kaslar
Ekstraoküler kaslar doğumda gözün arkasına daha yakındır. Örneğin lateral rektus kası termde gözün ekvatorunun hemen önünde insersiyo yaparken, medial rektus kası ekvatorun 1-2 mm önünde yeralır. Yaş arttıkça sklera göz küresinin arka segmentinde daha fazla büyüdüğü için kasların insersiyo bölgesi ekvatorun çok önüne doğru gider.
İris
Prematürelerde iris kriptleri az geliştiği için uvea rengi daha soluktur. Doğumda iris rengi gri veya mavidir. Ten rengi koyu olan bebeklerde ise kahverengidir. Stromadaki mezodermal hücreler olgunlaşıp pigment kazandıkça iris rengi koyulaşır. Altıncı ayda iris son rengine kavuşmuştur.
Lens
Doğumda lens çapı 6.0 mm’dir ve yaklaşık küre şeklindedir. İlk bir yılda ağırlığı ve hacmi iki katı artar. Yenidoğanın küçük gözünün büyük refraksiyon gereksinimini artmış refraktif özelliği ile sağlar. Tüm yaşam boyu lens büyürken küresel özelliğini de yitirir.
Tablo 2 Prematür ve Matür Gözün Anatomik Gelişimi
Prematür Göz (30-35 hf)
• Pupil miyotiktir.
• Lens ön yüzeyinde tunika vasküloza kalıntıları izlenir.
• Bilateral simetrik lens opasiteleri arka Y sütürü kenarında vakuol halinde gözlenebilir. Genellikle 1 hafta içinde ortaya çıkar ve 15 günde kendiliğinden kaybolur.
• Retina vaskülarizasyonu gestasyonel olarak nazalde 8. ayda, temporalde ise 9. ayda tamamlanır.
İnfant Gözü
• Retina vaskülarizasyonu temporal bölgede 41. haftada tamamlanır.
• Periferik retina erişkin fonksiyonlarına ulaşır.
• Fovea henüz immatürdür.
Bir Yaşından Sonra Göz Gelişimi
• 3.0 dioptriden yüksek hipermetropi %5
• 3.0 dioptriden yüksek miyopi %0.5
• 1.0 dioptriden yüksek astigmatizma %8 oranındadır (3 yaş).
• Prematür retinopatisi olan bebeklerde miyopi insidansı %80 düzeyindedir.
• İlk 7 sene refraksiyon çok az değişmekle birlikte 7-36. yaşlar arasında yaklaşık 1.5 D miyopiye kayma olmaktadır.
• Göz küresinin çapı %40, hacmi %300 artmasına rağmen değişik regülatör mekanizmalar yardımıyla emetropizasyon gerçekleşmekte ve hayal retina üzerinde odakta kalmaktadır.
Göz İçi Basıncı
Yenidoğanda göz içi basıncı değişik çalışmalarda 8-28 mmHg civarında ölçülmüştür. Bu farklık ölçüm koşullarından kaynaklanmaktadır. Örneğin, bebeğin ağlaması, gözünü sıkması, Valsalva manevrası yapması, anestezi alması, anestezide kullanılan ilaçlar ve anestezinin derinliği doğru ölçümü engelleyecektir. Ağlamayan, anestezi almayan prematürelerde göz içi basıncı aplanasyon tonometresi ile 18±2 mmHg; tonopen cihazı ile ise 10 mmHg olarak ölçülmüştür. Gerçek göz içi basıncı ile ölçülen basınç arasında korneanın merkez kalınlığına bağlı olarak önemli fark oluşabilmektedir. Erişkinde kornea merkez kalınlığı normalde 545 mikron olup yaklaşık her 15 mikron fark ölçülen basınçta yaklaşık 1 mmHg fark yaratmaktadır. Yenidoğanda kornea kalınlığı 580 mikron olup gerçek basınç ölçümünü nasıl etkilediğine dair henüz veri bulunmamaktadır.
Vitreus
Otuzdört haftadan küçük prematürelerde gözün içinde hyaloid arter tam olarak mevcuttur. Yaklaşık 34. haftada damar gerilemeye başlar ve optik sinir başına bağlı kalan ucu Bergmeister papillasını oluşturur. Bir kısmı da arka kapsüle yapışık kalır ve Mittendorf noktası olarak adlandırılır. Kırkbirinci haftadan sonra hyaloid sistemin tüm kalıntıları kaybolur. Hyaloidin rezolüsyonundan sonra Cloquet kanalı hayat boyu varlığını sürdürür, fakat optik olarak bir engel oluşturmaz. Bu kanal hyaloidin orijinal trasesi boyunca uzanır, ancak oftalmoskopa paralaks yaptırılarak fark edilebilir.
İnfantta vitreus jel kıvamında olup sıvı kısmı yoktur. Zamanla sodyum hyaluronat bileşkesi artarak vitreusun akışkanlığı artar.
Retina
Göz dokuları arasında doğumda en az gelişmiş olanı retinadır. Dördüncü ayda Bergmeister papillasından kaynaklanan spindle hücrelerden retina damarları gelişmeye başlar. Sekizinci ayda bu mezenşimal damarlar nazal ora serrataya ulaşır, ama temporalde sadece ekvatora kadar gelir. Retina vaskülarizasyonunun tamamlanması doğumdan birkaç hafta sonra gerçekleşir. Retinada en son olarak makulanın gelişimi tamamlanır. Bu nedenle infantın ilk 3 ayda görsel fiksasyonu zayıftır.
© 2022 PROF. DR. E.CUMHUR ŞENER. All Rights Reserved Designed by | OXIT BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ