Çevremizdeki görüntülerin retinada odaklanabilmesi yani emotropi gözün yaklaşık 64 dioptri olan kırma (refraksiyon) gücüyle sağlanmaktadır. Bu optik sistemin iki temel elemanı kornea ve lenstir.
Görüntünün retinada odaklanamaması yani kırma kusuru üç nedenle ortaya çıkar; gözün ön-arka ekseninin farklı uzunlukta olması, kornea ve lensin eğrilik yarıçaplarının normalden farklı olması ve optik ortamın kırıcılık indeksinin değişmesi.
Normal şartlarda sonsuza odaklı olan optik sistemin, altı metreden daha yakında bulunan cisimleri retinada odaklayabilmek için kırıcılık gücünü artırması gereklidir. Yakındaki bir cisim farkedildiğinde beyinde akomodasyon refleksi uyarılarak üçüncü sinirin parasempatik dalları ile pupilla sfinkter kası ve siliyer cisim kasılır. Bu durumda hastada miyozisle birlikte, lens ön-arka ekseni uzayarak gözün kırma gücü artar. Akomodasyon refleksi ile konverjans yani gözlerin içeri doğru bakması birlikte harekete geçerler.
Hipermetropi
Sonsuzdan gelen paralel ışın demetlerinin retinanın üzerinde değil arkasında odaklanması durumuna hipermetropi denir. İnfantların büyük kısmı doğumdan itibaren hipermetroptur. Hipermetropi okul çağına kadar ilerler, daha sonra miyopiye doğru değişim oluşur.
Hipermetrop kişiler akomodasyonun siliyer cisimde yarattığı tonüs sayesinde görüntüyü retina üzerine taşıyabilirler. Buna latent hipermetropi denir. Hipermetropinin gerçek miktarının ölçülmesi için akomodasyon refleksinin siliyer cisim üzerindeki etkisinin ortadan kaldırılması gerekir. Bu amaçla parasempatolitik damla ile siklopleji elde edilerek refraksiyon muayenesi yapılmalıdır.
Hipermetropide ince kenarlı (konveks) mercekler kullanılarak görüntü retina üzerine taşınabilir. Özellikle içe şaşılığı olan çocuklarda atropinle yapılan sikloplejide elde edilen tüm hipermetropi değeri gözlüğe yansıtılmalıdır. Hipermetropide hem yakında hem de uzakta görüntü net olmadığı için özellikle 4.0 dioptrinin üzerindeki değerlerde veya iki göz arasında 1.0 dioptriden daha fazla olan farklılıklarda ambliyopi riski yüksektir. Bu durumlarda bebeklik çağından itibaren gözlük önerilebilir.
Konjenital katarakt nedeniyle ameliyat edilen çocuklara 2 yaşına kadar göz içine lens implante edilmesi önerilmez. Bu durumda lensi ameliyatla alınmış bebekte yüksek hipermetropik kusur meydana gelir. Yüksek hipermetrop gözlüklerin önemli dezavantajları nedeniyle bu bebeklere kontakt lens takılması önerilebilir.
Miyopi
Sonsuzdan gelen ışın demetinin retinanın üzerinde değil, önünde odaklanması nedeniyle, görüntünün bulanık olarak algılanması durumudur. Yenidoğanda miyopi oldukça nadirdir. Çocuklar 2 yaşına kadar genellikle yakındaki cisimlerle ilgili oldukları için miyopik kusur fonksiyonlarını etkilemez. Ayrıca, yakını iyi görebildikleri için sürekli bir görsel uyaran bulunması nedeniyle çok yüksek kusurlar ve anizometri dışında miyopiye bağlı ambliyopi gelişme olasılığı düşüktür. Miyopi genellikle okul çağlarında başlayıp, genç erişkin döneme kadar ilerleyebilir. Genetik geçişin yanı sıra çevresel etkenler arasında uzun süre yakın çalışma ve okuma önemli bir yer almaktadır.
Miyopi tedavisinde kalın kenarlı (konkav) mercekler kullanılır. Miyopik çocuklar yakını çok rahat görebildikleri için ambliyopi riski çok düşüktür. Bu nedenle, sadece okul başarısı için sosyal hayata adaptasyon sağlayabilecekleri bir görme düzeyi hedeflenerek gözlük gücüne karar verilir. Genellikle senede bir kontrol yeterlidir.
Astigmatizma
Gözün optik sisteminin değişik eksenlerde farklı kırma güçlerine sahip olması astigmatizmayı yaratır. Astigmatizma miyopi veya hipermetropi ile birlikte olabildiği gibi karışık astigmatizmada aynı gözde eksenlerden birisi miyop diğeri hipermetrop olabilir. Astigmatizması olan hastalar genellikle gözlerini kısarak daha net görüntü elde etmeye çalışırlar. Hafif astigmatizmanın düzeltilmemesi ciddi bir sorun yaratmayabilir. Fakat 1.5 dioptriden daha yüksek astigmatizma düzeltilmediği taktirde ambliyopiye neden olabilmektedir. Normal infantlarda oldukça sık rastlanılan hafif-orta düzeydeki astigmatizma büyüdükçe kendiliğinden azalabilmektedir.
Anizometropi
İki göz arasında belirgin kırma gücü farkı olmasına anizometropi denilir. Anizometropi ambliyopiye yol açabileceği için erken tanınmalı ve tedavi edilmelidir. Genellikle hipermetropik çocuklarda 1.0 dioptriden daha fazla, miyopik çocuklarda 3.0 dioptriden daha fazla ve astigmatizmada 1.0 dioptriden daha fazla anizometropi ambliyopi açısından klinik olarak önemlidir ve tedavi edilmesi gerekir.
© 2022 PROF. DR. E.CUMHUR ŞENER. All Rights Reserved Designed by | OXIT BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ